Zwarte Spechten op de Brabantse Wal: de eindstand voor 2017

Voor de Zwarte Specht zit de goede inventarisatieperiode er al weer een paar weken op. Een moment om de eindstand voor ons onderzoek in het Natura2000 gebied op te maken. Ten opzichte van midden mei steeg de score niet verder (zie vorige mededeling). In de plots die onderzocht werden, vonden we op 23 locaties Zwarte Spechten die een territorium verdedigden volgens de Sovon criteria. Drie terreinen waren voor ons niet vrij toegankelijk. Op grond van ervaringen uit vorige jaren lagen daar nog minimaal drie en waarschijnlijk vijf territoria. Verder zijn er waarnemingen van Zware Spechten die niet tot een territorium leidden omdat een 2^e waarneming ontbrak. Bij (nog) intensiever onderzoek hadden we daar mogelijk nog een extra territorium opgespoord. De schatting voor het Natura2000 gebied komt daarmee uit op 26 (23-29) territoria (volgens de Sovon criteria). In zeker twee gevallen ging het om ongepaarde, niet-broedende vogels. Mogelijk telden we ook elders territoria die slechts door solitaire, niet broedende Zwarte Spechten waren bezet. Dat betekent dat het aantal territoria dat voldeed aan de Sovon criteria hoger ligt dan het aantal broedparen.

Buiten het Natura2000 reservaat broeden er ook Zware Spechten op de Landgoederen Dassenberg en Buitenlust ten noorden van de A58. Verder maken Zwarte Spechten gebruik van de Vliegbasis en de Koningin Wilhelminakazerne, die evenmin in het Natura2000 gebied zijn opgenomen. Daarmee komt de raming voor de gehele Brabantse Wal uit op 28 (25-31) territoria (volgens de Sovon criteria). De huidige populatieschatting voor de Brabantse Wal valt binnen de grenzen van de schatting (20-57 territoria) op grond van ons Atlasonderzoek in de periode 2013-2015. Maar, het is een afname ten opzichte van het onderzoek voor de vorige landelijke Atlas in 1998-2000 en zeker ten opzichte van de West-Brabantse Broedvogelatlas in 1990-1996. Die verschillen zijn deels te wijten aan overschatting bij eerder onderzoek, maar het staat evenzeer vast dat een aantal territoria uit het verleden nu onbezet was. Een sterke afname is ook zichtbaar in de aantallen tijdens de PTT tellingen in december. De studenten die dit jaar op vraag van de Provincie Noord-Brabant onderzoek deden naar onder meer het broedsucces door de Zware Specht raamden het totaal broedparen voor het Natura2000 gebied zelfs op niet meer dan 18 in hun conceptverslag.

Wat betreft het Natura2000 gebied de Brabantse Wal is duidelijk dat zowel onze raming van het aantal territoria (volgens Sovon criteria) als de raming van het aantal broedparen lager ligt dan het instandhoudingsdoel van de soort (40 broedparen). Het is de bedoeling om in een stukje voor ‘De Veerkracht’  wat verder in te gaan op zowel de methodologische als de biologische aspecten die tot de afname hebben geleid.

Het opsporen van Zwarte Spechten in bijna 5000 ha, met zoveel telgebieden tussen de A58 en de Belgische Grens, was een gigantische uitdaging. Dat het gelukt is, komt op het conto van de leden van de VWG Bergen op Zoom die hebben meegewerkt aan dit megaproject: Ton Bakker, Walter van Dongen, Jan Hogerwaard, Sjaan Hopmans, Louis Hopstaken en Robert Kraaijeveld. Dank jullie wel voor de grote inzet.

Hidde Bult, 26 juni 2017

Tabel 1. Aantallen per onderzoeksgebied.